सर एम. विश्वेश्वरय्या | M Visvesvaraya Information In Marathi

सर एम. विश्वेश्वरय्या (M Visvesvaraya Information In Marathi): आजच्या आर्टिकल मध्ये आपण भारतीय अभियंता सर एम. विश्वेश्वरय्या यांच्याविषयी माहिती जाणून घेणार आहोत. सर एम. विश्वेश्वरय्या यांनी भारताच्या उभारणीसाठी खूप मोठे योगदान दिलेले आहे त्यामुळेच दरवर्षी 15 सप्टेंबर हा दिवस इंजीनियर्स डे (अभियंता दिवस) म्हणून साजरा केला जातो. 15 सप्टेंबर 1860 रोजी सर एम. विश्वेश्वरय्या यांचा जन्म झाला होता त्यांच्या बहुमूल्य योगदानामुळे आजही भारतामध्ये 15 सप्टेंबर हा दिवस अभियंता दिवस म्हणून साजरा केला जातो.

M. Visvesvaraya Information in Marathi
Born	15 September 1860
Birhplace	Muddenahalli, Kingdom of Mysore (now Karnataka, India)
Died	14 April 1962 (aged 101), Bangalore, Karnataka, India
Nationality	Indian
Alma mater	Central College, Bangalore
Profession	Civil engineer and statesman
Awards	Bharat Ratna (1955)

सर एम. विश्वेश्वरय्या (M Visvesvaraya Information In Marathi)

प्रख्यात अभियंता आणि राजकारणी, सर एम. विश्वेश्वरय्या यांचा जन्म 15 सप्टेंबर 1860 रोजी कर्नाटकच्या कोलार जिल्ह्यातील मुडेनहल्ली गावात झाला. वयाच्या 15 वर्षी त्यांनी आपल्या वडिलांना गमावले. त्याचे वडील एक संस्कृत विद्वान होते जे त्यांच्या मुलाला दर्जेदार शिक्षण देण्यावर विश्वास ठेवत. त्याचे पालक आर्थिकदृष्ट्या श्रीमंत नसले तरीही, तरुण मुलाला घरात संस्कृती आणि परंपरेच्या समृद्धतेची प्रचिती आली. विश्वेश्वरय्या केवळ किशोरवयीन असताना वडिलांचा मृत्यू झाला तेव्हा त्यंच्या कुटुंबावर दुःखद घटना घडली. आपल्या लाडक्या वडिलांच्या मृत्यूनंतर, त्यानी आयुष्यात पुढे जाण्यासाठी खूप संघर्ष केला. विद्यार्थी असताना ते दारिद्र्याने ग्रासलेले होते आणि त्यानी लहान मुलांना शिकवून आपला उदरनिर्वाह केला. त्याच्या मेहनतीमुळे आणि समर्पणामुळे ते अखेरीस अभियंता बनले आणि हैदराबादमधील पूर संरक्षण प्रणालीच्या आखणीत महत्वाची भूमिका बजावली.

शिक्षण (Education)

अभियांत्रिकीचे शिक्षण घेण्यासाठी ते पूना येथील विज्ञान महाविद्यालयात सामील झाले आणि 1883 मध्ये LCE आणि FCE परीक्षेत प्रथम क्रमांकावर आले. मुंबई सरकारने त्यांना तातडीने नाशिक येथे सहाय्यक अभियंत्याची नोकरी देऊ केली. अभियंता असताना त्यांनी अनेक प्रकल्प यशस्वीपणे राबवले. म्हैसूरमधील कृष्णराज सागर धरण बधानीत त्यांचे योगदान होते. त्यांचे प्रारंभिक शिक्षण चिक्कबल्लापूर येथे पूर्ण केल्यानंतर, ते उच्च शिक्षणासाठी बेंगळुरूला गेले.

एम. विश्वेश्वरय्या करियर (Career)

भारताने निर्माण केलेल्या सर्वात प्रख्यात अभियंत्यांपैकी एक, सर मोक्षगुंडम विश्वेश्वरय्या, जे एम. विश्वेश्वरय्या म्हणून अधिक ओळखले जातात, उच्च तत्त्वांचे आणि शिस्तीचे मनुष्य होते. एक आदर्शवादी व्यक्ती, त्याचा साध्या राहणीवर आणि उच्च विचारांवर विश्वास होता.

एम. विश्वेश्वराय त्यांच्या साधेपणासाठी ओळखले जाणारे होते, त्यांना 1912 मध्ये म्हैसूरच्या महाराजांनी दिवाण म्हणून नियुक्त केले होते. म्हैसूरचे दिवाण म्हणून त्यांच्या कार्यकाळात त्यांनी राज्याच्या सर्वांगीण विकासासाठी अविरत काम केले. दिवाण म्हणून त्यांच्या कार्यकाळात अनेक नवीन उद्योग आले. यामध्ये चंदन तेल कारखाना, साबण कारखाना, धातू कारखाना, क्रोम टॅनिंग कारखाना आणि भद्रावती लोह आणि स्टील वर्क्स यांचा समावेश आहे. ते एक उत्कृष्ट अभियंता, तो मांड्या येथील कृष्ण राजा सागर धरणाच्या बांधकामामागील मुख्य वास्तुविशारद होते ज्यानी आसपासच्या नापीक जमिनींना शेतीसाठी सुपीक जमिनीत रूपांतरित करण्यास मदत केली.

1924 मध्ये कृष्णा राजा सागरा तलाव आणि धरणाच्या बांधकामात त्यांनी साकारलेल्या महत्त्वाच्या भूमिकेसाठी त्यांना सर्वात जास्त स्मरणात ठेवले जाते. हे धरण नजीकच्या भागासाठी सिंचनासाठी केवळ पाण्याचा मुख्य स्त्रोतच बनले नाही तर ते पिण्याच्या पाण्याचे मुख्य स्त्रोत देखील होते. 1915 मध्ये समाजाने दिलेल्या योगदानाबद्दल त्यांना ब्रिटिशांनी कमांडर ऑफ द ऑर्डर ऑफ द इंडियन एम्पायर (KCIE) म्हणून त्यांना नाईट केले होते. 15-09-2018 रोजी त्यांची 157 वी जयंती साजरी करण्यासाठी विश्वेश्वरय्या यांना Google डूडल देऊन सन्मानित करण्यात आले. 1955 मध्ये त्यांना भारतरत्न पुरस्कारानेही सन्मानित करण्यात आले.

देशासाठी त्यांच्या अतुलनीय योगदानाबद्दल त्यांना अनेक पुरस्कार आणि सन्मानांनी सन्मानित करण्यात आले.

भारतीय अभियांत्रिकीचे जनक

भारतभरातील अभियांत्रिकी समुदाय दरवर्षी 15 सप्टेंबर रोजी महान भारतीय अभियंता भारतरत्न मोक्षगुंडम विश्वेश्वरय्या यांना श्रद्धांजली म्हणून साजरा करतो. “एक विकसित भारतात अभियंत्यांची भूमिका” ही अभियंता दिन 2017 ची थीम आहे.

भारतातील महान नागरी अभियंता

ते भारताचा सर्वात यशस्वी नागरी अभियंता, धरण बांधणारा, अर्थशास्त्रज्ञ, राजकारणी बनले आणि त्याची गणना गेल्या शतकातील अग्रगण्य राष्ट्रनिर्मातांमध्ये केली जाते.

हैदराबादचे तारणहार

एम. विश्वेश्वरय्या हे 1912 ते 1918 पर्यंत म्हैसूरचे दिवाण होते. ते म्हैसूरमधील कृष्णा राजा सागरा धरणाच्या बांधकामासाठी जबाबदार असलेले मुख्य अभियंता तसेच हैदराबाद शहरासाठी पूर संरक्षण व्यवस्थेचे मुख्य डिझायनर होते.

ब्लॉक प्रणालीचा आविष्कारक

जलसंपत्तीचा वापर करण्यासाठी जगभरातील ज्ञात, विश्वेश्वरय्या, इतर गोष्टींबरोबरच, देशभरातील धरणांच्या बांधणी आणि एकत्रीकरणासाठी जबाबदार होते. त्याला ब्लॉक सिस्टमचा शोध लावण्याचे श्रेय देखील दिले जाते – स्वयंचलित दरवाजे जे ओव्हरफ्लोच्या परिस्थितीत बंद होतात.

ब्रिटिश नाइटहूडसह भारतरत्न

समाजातील त्यांच्या उल्लेखनीय योगदानामुळे, भारत सरकारने 1955 साली ‘भारतरत्न’ बहाल केले. “त्यांना किंग जॉर्ज पंचम यांनी ब्रिटिश नाइटहुड देऊनही सन्मानित केले आणि म्हणूनच त्यांना “सर” या पदवीने सन्मानित करण्यात आले.

बेलगावी येथील विश्वेश्वरय्या टेक्नॉलॉजिकल युनिव्हर्सिटीसह अनेक कोलाज त्याच्या नावावर आहेत.

माजी राष्ट्रपती डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम एकदा म्हणाले होते “देशातील काही तेजस्वी मने वर्गातील शेवटच्या बाकांवर आढळू शकतात.”

एम. विश्वेश्वरय्या बद्दल धक्कादायक / मनोरंजक तथ्ये आणि रहस्ये

• 1884 मध्ये पदवी घेतल्यानंतर त्यांना मुंबईच्या सार्वजनिक बांधकाम विभागात (PWD) नोकरी मिळाली आणि सहाय्यक अभियंता म्हणून रुजू झाले.
• त्यांनी 1895 मध्ये सुकूर नगरपालिकेसाठी वॉटरवर्कची रचना केली आणि केली. त्यांना ब्लॉक सिस्टीमच्या विकासाचे श्रेय दिले जाते ज्यामुळे धरणांमध्ये पाण्याचा अपव्यय प्रवाह रोखता येईल.
• विशाखापट्टणम बंदर समुद्रावरून नष्ट होण्याचा धोका होता. विश्वेश्वरय्या त्याच्या उच्च बुद्धिमत्ता आणि क्षमतांसह या समस्येचे निराकरण करण्यासाठी एक चांगला उपाय घेतला.
• 1909 मध्ये त्यांची म्हैसूर राज्याचे मुख्य अभियंता म्हणून नियुक्ती झाली आणि 1912 मध्ये म्हैसूर संस्थानचे दिवाण म्हणून त्यांनी सात वर्षे पद भूषवले.
• 1955 मध्ये त्यांना भारताचा सर्वोच्च नागरी सन्मान भारतरत्न देण्यात आला.

FAQ

Q: सर एम. विश्वेश्वरय्या कोण आहेत?
Ans: भारतीय अभियंता (इंजिनीयर)

Q: सर एम. विश्वेश्वरय्या यांचा जन्म कधी झाला?
Ans: 15 सप्टेंबर 1860

Q: इंजीनियर्स डे का साजरा केला जातो?
Ans: सर एम. विश्वेश्वरय्या यांनी केलेल्या बहुमूल्य कार्याला श्रद्धांजली देण्यासाठी साजरा केला जातो.

Q: इंजीनियर्स डे कधी साजरा केला जातो?
Ans: दरवर्षी 15 सप्टेंबरला.

Final Word:-
सर एम. विश्वेश्वरय्या (M Visvesvaraya Information In Marathi) हा आर्टिकल तुम्हाला कसा वाटला आम्हाला कमेंट करून नक्की सांगा आवडल्यास आपल्या फ्रेंड आणि फॅमिली मध्ये शेअर करायला विसरू नका.

सर एम. विश्वेश्वरय्या (M Visvesvaraya Information In Marathi)