Aryabhatta Biography Marathi

Biography of Aryabhatta

Profession : Philosopher, Astrologer, Scientist

Name : Aryabhatta

Date of Brith : 398 B.C

Death : 550 B.C

Age : Not Known

Birthplace : Kusumpur

Hometown : Kusumpur

Measurements : N/A

Height : N/A

Weight : N/A

Eye Colour : N/A

Hair Colour : Black

Nationality : Indian

Zodiac sign : Aries

Religion : Not Known

School : Nalanda Vishwavidyalaya Patliputra

College : Nalanda Vishwavidyalaya Patliputra

Education : Astronomers

Family : Not Known

Father Name : Not Known

Married Status : Unmarried

Cast :

Books : Aryabhattiya

Aryabhatta Biography Marathi

आर्यभट्ट प्राचीन काळातील महान खगोलशास्त्रज्ञ आणि गणितज्ञ तारखांपैकी एक होते. आर्यभट्टाने बीजगणित वापरणारी पहिली व्यक्ती होती? आपल्याला हे ऐकूनही आश्चर्य वाटेल की त्यांनी त्यांची प्रसिद्ध रचना आर्यभट्ट यांनी ही कविता म्हणून लिहिली आहे.हे प्राचीन भारतातील प्रसिद्ध पुस्तकांपैकी एक आहे. या पुस्तकात दिलेली बरीचशी माहिती खगोलशास्त्र आणि गोलीय त्रिकोणाच्या धोरणाशी संबंधित आहे. आर्यभट्ट यांनी अंकगणित बीजगणित आणि त्रिकोणमितीचे 33 नियम दिले आहेत.

आज आपल्या सर्वांना हे माहित आहे की पृथ्वी गोल आहे आणि आपल्या अक्षांवर फिरते आणि म्हणूनच रात्रंदिवस घडतात. निकोलस कोपर्निकस यांनी मध्ययुगीन काळात हा सिद्धांत मांडला होता, परंतु आर्यभट्टापूर्वीच्या 1000 वर्षांपूर्वी पृथ्वी गोलाकार आहे आणि तिचा परिघ मुळे होते याची जाणीव फारच कमी लोकांना होईल.

आर्यभट्टाने सूर्य आणि चंद्रग्रहणातील विश्वास सिद्ध केला ज्याचा हिंदू धर्म चुकीचा आहे. या महान वैज्ञानिक आणि गणिती असा विश्वाश होता कि, चंद्र आणि इतर ग्रह सूर्याच्या किरणांनी प्रकाशित केले आहेत. आर्यभट्टांनी त्याच्या स्त्रोतावरून हे सिद्ध केले की 1 वर्षात तो 365 दिवस असतात.

प्रारंभिक जीवन

आर्यभट्ट्याने त्यांच्या ग्रंथात आर्यभट्यांनी त्यांचे जन्मस्थान कुसुमपूर आणि त्यांची जन्म तारीख 398 लिहिलेली आहे.

या माहितीसह, त्यांचे जन्म वर्ष निश्चित केले जाते परंतु वास्तविक जन्म स्थानाबद्दल वाद आहे, काही स्त्रोतांच्या मते, आर्यभट्टांचा जन्म महाराष्ट्र राज्यात झाला होता, आणि हे निश्चित आहे की त्यांच्या आयुष्याच्या काही काळात ते उच्च शिक्षण घेतील. आम्ही कुसुमपुराला गेलो आणि तिथे काही काळ थांबलो.

सातव्या शतकातील भारतीय गणितज्ञ भास्करने हिंदू आणि बौद्ध परंपरेसह कुसुमपुराला पाटिलपुत्र म्हणून ओळखले आहे. येथे नालंदा विद्यापीठाचे अभ्यासाचे एक चांगले केंद्र स्थापन झाले आणि आर्यभट्ट त्याच्याशी संबंधित असावेत. हे शक्य आहे की गुप्त साम्राज्याच्या शेवटच्या काळात ते आर्यभट्टला भेट देत असत. गुप्त काळ हा भारताला सुवर्णकाळ म्हणून ओळखला जातो.

• Also Read : Ashok Samrat
• Also Read : Chanakya

आर्यभटाच्या कृती त्यांच्या रचलेल्या ग्रंथातून आल्या आहेत. या महान गणितांनी आर्यभट्ट दासगीता तंत्र आणि आर्यभट्ट सिद्धांत या ग्रंथांची रचना केली. आर्यभटाच्या शिक्षणाबद्दल विद्वानांचे बरेच मतभेद आहे. असे मानले जाते की सातव्या शतकात आर्यभट सिद्धांत मोठ्या प्रमाणात वापरला गेला. या पुस्तकातील केवळ 24 श्लोक संपर्कात उपलब्ध आहेत आणि अशा उपयुक्त ग्रंथाचा कसा नाश झाला याबद्दल अभ्यासकांना निश्चित माहिती नाही.

आर्यभट्ट यांनी केलेल्या कामाचा थेट लेखाजोखा पुरवतो. असा विश्वास आहे की आर्यभट्टाने स्वतः हे नाव दिले नसते, परंतु त्या चर्चेच्या टोकाला आर्यभटिया हे नाव वापरले गेले आहे. त्याचा उल्लेख आर्यभटाचा शिष्य भास्कर प्रथम यांनी आपल्या लेखनातही केला आहे.

या ग्रंथाला कधी कधी आर्य शक अष्ट असेसुद्धा म्हटले जाते आर्यभट पुस्तकांमध्ये वर्गमूळ घनमूळ समांतर श्रेणी अशा अनेक समीकरणाचे वर्णन केलेले आहे. वास्तव मध्ये हा ग्रंथ गणित आणि खगोल विज्ञान याचा एक संग्रह आहे

आर्यभटाच्या ग्रंथामध्ये गणितीय भाग मध्ये अंकगणित बीजगणित सरळ त्रिकोणमिती आणि गोलीय त्रिकोणमिती समाविष्ट आहेत. यामध्ये द्विघात समीकरण घात श्रुंखला यासारखे नियम समाविष्ट आहे हे एकूण 108 मध्ये विभाजित आहेत आणि त्यामध्ये परिचयात्मक तेरा अतिरिक्त आहे.

1. गीतिकपाद
2. गणितपाद
3. कालक्रियापाद
4. गोलपाद
5. आर्य-सिद्धांत

आर्य सिद्धांत खगोलीय गणना वर आधारित काम करतो जसं की वरती आपण पाहिला की हा ग्रंथ आता नष्ट झालेला आहे. या ग्रंथाच्या बद्दल आपल्याला आर्याभटच्या समकालीन वराहमिहीर या लेखनातून किंवा ब्रह्मगुप्त याच्या लेखनातून आपल्याला आर्यभट यांच्या कार्याविषयी समजते.

आपल्याला या ग्रंथाच्या जी माहिती मिळते त्याच्या आधारे असं संबंध जोडला जातो की जुने सूर्याच्या सिद्धांतावर आधारित आहे ज्याच्यामुळे पृथ्वीवर रात्रंदिवस होतात. बर्‍याच खगोलशास्त्रीय उपकरणांचे वर्णनही या पुस्तकात आहे. त्यापैकी मुख्य म्हणजे शंकू मशीन, सावली यंत्र, शक्यतो कोन-मापन यंत्र, धानूर यंत्र / चक्र यंत्र, एक दंडगोलाकार यस्ती-यंत्र, छत्र-यंत्र आणि पाण्याचे घड्याळे.

त्यांनी लिहिलेले तिसरे पुस्तकही उपलब्ध आहे परंतु ते मूळ स्वरुपात अस्तित्त्वात नाही परंतु अरबी भाषांतर स्वरूपात आहे – अल न्त्फ़ किंवा अल नन्फ़. हे पुस्तक आर्यभटाच्या पुस्तकाचे भाषांतर असल्याचा दावा करतो, परंतु त्याचे खरे संस्कृत नाव माहित नाही. पर्शियन विद्वान आणि इतिहासकार अबू रेहान अल-बिरुनी यांनी याची नोंद घेतली आहे.

आर्यभटाचे योगदान

भारत आणि जगाच्या गणित आणि ज्योतिष सिद्धांतावर आर्यभट्टांचा खोलवर प्रभाव आहे. भारतीय गणितज्ञांमध्ये सर्वात महत्त्वाचे स्थान असलेल्या आर्यभट्ट यांनी ज्योतिष तत्व आणि त्यासंबंधित गणिताचे तत्त्व आपल्या आर्यभट्ट्या या प्रसिद्ध पुस्तकात १२० आर्यचंदांमध्ये सादर केले आहे.

त्यांनी गणिताच्या क्षेत्रातील महान आर्किमिडीजपेक्षा पाईचे मूल्य अधिक अचूकपणे दर्शविले आणि खगोलशास्त्राच्या क्षेत्रात प्रथमच असे घोषित केले गेले की पृथ्वी स्वतःच त्याच्या अक्षांवर फिरते.

आर्यभट्टच्या कार्यात प्लेस-प्राइस पॉइंट सिस्टम स्पष्टपणे उपस्थित होता. जरी त्याने शून्य दर्शविण्यासाठी कोणतेही चिन्ह वापरले नाही, तरी गणिताज्ञांचे मत आहे की दहाच्या सामर्थ्यासाठी शून्य हे ज्ञान रिक्त गुणांक असलेल्या आर्यभटाच्या स्थान मूल्य मूल्याच्या प्रणालीत अंतर्भूत आहे.

हे आश्चर्यकारक आहे की आजच्या प्रगत साधनांशिवाय त्यांना सुमारे दीड हजार वर्षांपूर्वी ज्योतिष शोधला गेला. आम्ही आधीच नमूद केल्याप्रमाणे, आर्यभट्टाने हजारो वर्षांपूर्वी कोपर्निकसने (1473 से 1543 इ.) भविष्यवाणी केलेली सिद्धांत शोधली. “गोलपाद” मध्ये आर्यभट्टाने प्रथम पृथ्वी अक्षावर फिरते हे सिद्ध केले.

या महान गणिताज्ञाच्या वर्तुळाचा घेर आणि व्यासाचा संबंध 62,832: 20,000 पर्यंत येतो जो चार दशांश ठिकाणी शुद्ध आहे. आर्यभट्ट च्या गणनानुसार, पृथ्वीचा परिघ 39,968.0582 किलोमीटर आहे, जो 40,075.0167 किलोमीटरच्या वास्तविक मूल्यापेक्षा केवळ 0.2% कमी आहे.

Aryabhatta Biography Marathi