स्टीफन हॉकिंग मराठी माहिती – Stephen Hawking Information in Marathi (Birthday, Age, Children, Inventions, Death, Quotes, Books, Disease, Awards, Movie)
स्टीफन हॉकिंग मराठी माहिती – Stephen Hawking Information in Marathi
Stephen Hawking Information in Marathi: आजच्या आर्टिकल मध्ये आपण भौतिकशास्त्रज्ञ स्टीफन हॉकिंग यांच्या बद्दल माहिती जाणून घेणार आहोत. आज गुगलने म्हणजेच 8 जानेवारी 2022 रोजी गूगल डुडल ने त्यांना त्यांच्या 80th जन्मानिमित्त श्रद्धांजली दिलेली आहे. चला तर जाणून घेऊया पृथ्वीवर होऊन गेलेल्या या महान शास्त्रज्ञ विषयी थोडीशी रंजक माहिती.
स्टीफन हॉकिंग (जन्म, वय आणि बालपण) – Stephen Hawking (Birthday, Age & Childhood)
महान आणि प्रसिद्ध शास्त्रज्ञ स्टीफन हॉकिंग यांच्या परिचयाचे जगाला गरज नाही त्यांनी आपल्या कर्तृत्वाने जगाला अभिमान वाटावा अशा अनेक महत्वपूर्ण शोध दिलेले आहेत अशक्य वाटणारे असे अनेक शोध त्यांनी लावलेले आहे.
स्टीफन हॉकिंग यांचा जन्म 8 जानेवारी 1942 ला ऑक्सफर्ड इंग्लंड येथे झाला. स्टीफन यांचे वडील वैद्यकीय संशोधक होते त्यांचे नाव फ्रॅंक होते आणि त्यांच्या आईचे नाव इसाबेल असे होते स्टीफनच्या वडिलांना तीन मुले होते स्टीफन हे श्रीमंत कुटुंबातील वाढलेले व्यक्ती होते.
लहानपणापासूनच स्टीफन हा खूपच हुशार होता त्यांचे एक स्वप्न होते त्यांना अंतराळामध्ये जायचे होते वयाच्या विसाव्या वर्षी त्यांनी संशोधनासाठी केंब्रिज कॉस्मोलॉजी ची निवड केली आणि या विषयावर त्यांनी पीएचडी केली.
वयाच्या 21व्या वर्षी स्टीफन हा त्याच्या कॉलेजमध्ये खूपच लोकप्रिय झाला होता त्याच्या डोळ्यांमध्ये शेकडो स्वप्न होते पण एके दिवशी सुट्टी मध्ये घरी पायऱ्या उतरत असताना त्यांचा तोल गेला आणि ते बेशुद्ध पडले.
स्टीफनला एक गंभीर आजार झाल्याचे डॉक्टरांनी सांगितले त्यांना ‘मोटर न्यूरॉन’ (motor neuron paralysis) हा एक गंभीर आजार झाला होता यामध्ये शरीराला अर्धांगवायू म्हणजेच पॅरेलेसेस होतो. स्टीफन चे हळूहळू शरीर काम करणे बंद करू लागले.
डॉक्टरांनी त्यांच्या आई-वडिलांना सांगितले की स्टीफन हा फक्त दोन वर्षे जगू शकतो. पण मृत्युशी सामना करत स्टीफन ने 50 पेक्षा जास्त वयापर्यंत आपले आयुष्य जगले.
स्टीफन हॉकिंग शिक्षण – Stephen Hawking Education
जेव्हा स्टीफन आठ वर्षाचा होता तेव्हा त्याचे कुटुंब सेंड अलबंस येथे स्थायिक झाले स्टीफनला येथील शाळेमध्ये दाखल करण्यात आले. शाळेचे शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर स्टीफन ने ऑक्सफेर्ड विद्यापीठांमध्ये प्रवेश घेतला आणि येथे भौतिकशास्त्राचा अभ्यास केला. ‘असे म्हटले जाते कि स्टीफन गणितात खूप रस होता आणि त्यावेळी ऑक्सफर्ड विद्यापीठांमध्ये गणित हा विषय नव्हता त्यामुळे त्यांनी बहुतेक शास्त्राची निवड केली.’
भौतिकशास्त्रात प्रथम श्रेणीची पदवी प्राप्त केल्यानंतर त्यांनी पुढील शिक्षण केंब्रिज विद्यापीठांमधून केले 1962 मध्ये त्यांनी केंब्रिज विद्यापीठातील उपयोजित गणित आणि सिद्धांतिक भौतिक विभागात विश्वविज्ञानावर संशोधन केले.
स्टीफन हॉकिंग यांना केम्ब्रिज विद्यापीठांमध्ये गणिताचे प्राध्यापक म्हणून नियुक्ती करण्यात आली होती. महान शास्त्रज्ञ ‘अल्बर्ट आइन्स्टाइन’ यांच्या पदावर त्यांची नियुक्ती झाली होती.
- 1972 मध्ये त्यांनी DAMTP मध्ये सहाय्यक संशोधक म्हणून काम केले आणि याच काळात त्यांनी त्यांचे पहिले शैक्षणिक पुस्तक ‘द लार्ज स्केल स्ट्रक्चर ऑफ स्पेस टाइम लिहीले.
- 1974 मध्ये त्यांना रॉयल सोसायटीमध्ये समाविष्ट करण्यात आले.
- 1975 मध्ये त्यांनी DAMTP येथे गुरुत्वीय भौतिकशास्त्र वाचक म्हणून काम केले. 1970 मध्ये त्यांनी गुरुत्वीय भौतिकशास्त्राचे प्राध्यापक म्हणून काम केले.
- 1979 मध्ये त्यांनी केंब्रिज येथे गणिताचे लोकेशन प्राध्यापक म्हणून नियुक्ती करण्यात आली. जे जगातील सर्वात प्रतिष्ठित शैक्षणिक पद आहे आणि 2006 पर्यंत त्यांनी या पदावर काम केले.
स्टीफन हॉकिंग आजार – Stephen Hawking Disease
1963 मध्ये 21 वय असताना स्टीफनची प्रकृती हळूहळू ढासळू लागली. स्टीफनची खालावलेली प्रकृती पाहून त्याच्या वडिलांनी त्याला दवाखान्यात तपासणीच नेले तेव्हा डॉक्टरांनी त्यांना सांगितले की स्टीफनला मोटर न्यूरॉन नावाचा आजार झालेला आहे यामध्ये शरीराची मास पेशी हळूहळू काम करणे बंद करते त्यामुळे स्टीफन हा केवळ दोनच वर्ष जगू शकतो.
या आजारावर कोणताही इलाज नव्हता. त्यावेळी स्टीफन हा केंब्रिज विद्यापीठांमधून आपले शिक्षण पूर्ण करत होतं पण त्याने आपल्या आजाराला आपल्या स्वप्नांच्या मार्गात येऊ दिले नाही आजारी असूनही त्याने आपले शिक्षण चालू ठेवले त्यांनी पीएचडी पदवी पूर्ण केली. 1965 मध्ये त्यांनी ‘प्रॉपर्टीज ऑफ एक्सपेंडिंग युनिव्हर्स’ या विषयावर संशोधन केले.
स्टीफन हॉकिंगचा शोध – Stephen Hawking Inventions
1974 मध्ये स्टीफन हॉकिंग हे जगाला त्याच्या सर्वात महत्त्वाच्या शोधाबद्दल म्हणजेच बॅक हॉल सिद्धांत याबद्दल सांगितले ते म्हणाले की कृष्णविवर क्वांटम इफेक्टमुळे उष्णता पसरवतात.
1998 साली प्रकाशित झालेली स्टिफन हॉकिंग यांच्या ‘अ ब्रीफ हिस्ट्री ऑफ टाइम’ या पुस्तकाने जगभरामध्ये खळबळ उडवून दिली या पुस्तकांमध्ये त्यांनी बिग बँक थेअरी आणि कृष्णविवर यासारख्या विश्वविज्ञानाचे अवघड विषय इतक्या सोप्या पद्धतीने समजावून सांगितले आहे की सामान्य वाचकालाही ते सहज समजेल. या पुस्तकाच्या एक कोटीहून अधिक प्रती विकल्या गेल्या हेच ते पुस्तक आहे ज्याने देवाचे अस्तित्व नाकारले स्टिफन हॉकिंगला टाईम मशीन बनवायचे होते त्याने एकदा सांगितले की जर त्याच्याकडे टाईम मशीन असेल तर तो हॉलीवुड मधील सर्वात सुंदर अभिनेत्री मानल्या जाणार्‍या ‘मर्लिन मनरोला’ यांना भेटायला जाईल.
सिंगुलारिटी सिद्धांत 1970 – Singularity Theory 1970
अल्बर्ट आइन्स्टाइनच्या गुरुत्वाकर्षणाचा सिद्धांत देखील एकवचन स्पष्ट करतो त्यांचा सिद्धांत असा होता की ‘वेळ आणि अवकाशातील कोणतेही जड शरीर ज्यामुळे अशांतता निर्माण होते ते समान गुरुत्व आकर्षण असते.’ त्यानंतर हॉकिंग यांच्या संशोधनादरम्यान समजले की बिग बँग म्हणजे कृष्णविवराचे उलटे कोसळणे होय. त्यांनी 1970 मध्ये एक शोध निबंध प्रकाशित केला आणि हे दाखवून दिले की सामान्य सापेक्षता म्हणजे विश्वाची सुरुवात कृष्णविवर एक वचनाचा केंद्रस्थानी झाली.
ब्लॅक होल थेरी 1971-74 – Black Hole Theory 1971-74
- पहिल्या तत्त्वानुसार कृष्णविवराचे एकूण पृष्ठभागाचे क्षेत्रफळ कधीही कमी होणार नाही त्याला हॉकिंग एरिया प्रमय असेही म्हणतात.
- दुसरा सिद्धांत सांगतो की कृष्णविवर गरम असतात परंतु हा शास्त्रीय भौतिकाचा विरोधाभास आहे ज्यामध्ये असे म्हटले आहे की कृष्णविवर उष्णता पसरवत नाहीत.
- आणखी एक ब्लॅक हॉल सिद्धांत म्हणजे ‘No Hair’ प्रमेय जो म्हणजे कृष्णविवरामध्ये वैशिष्ट्य असू शकतात त्याचे वस्तुमान कोनीय संवेग आणि चार्ज.
- कृष्णविवर रेडिएशन उत्सर्जित करतात जी त्यांची ऊर्जा संपेपर्यंत आणि बाष्पीय भवन होईपर्यंत चालू राहू शकतात त्याला हॅकिंग रेडिएशन असेही म्हणतात.
- जानेवारी 1971 मध्ये त्यांनी ब्लॅक होल्स या निबंधासाठी प्रतिष्ठित ग्रॅव्हिटी रिसर्च फाउंडेशन पुरस्कार मिळाला.
कॉस्मिक इन्फ्लेशन थेरी 1982 – Cosmic Inflation Theory 1982
हा सिद्धांत ऍलन गुथ यांनी 1980 मध्ये दिला होता आणि तो असा होता की बहुतेक विश्वविज्ञानामध्ये विश्व इन्फ्लेशन हा सिद्धांत आहे, ज्यामध्ये महास्फोटानंतर लवकरच विश्वाचा विस्तार होतो, शिवाय क्वांटम चढ-उतार यांची गणना करणारे हॉकिंग हे पहिले शास्त्रज्ञ आहेत.
वेव्ह फंक्शन वरील विश्वाचे मोडेल 1983 – Model of the universe on wave function 1983
स्टीफन हॉकिंग यांना गुरुत्वाकर्षणाचा क्वांटम सिद्धांत प्रस्थापित करण्यात रस होता परंतु जेम्स हार्टल यांच्यासमवेत त्यांनी 1983 मध्ये हार्टल-हॉकिंग राज्य मॉडेल प्रकाशित केले. हा सिद्धांत सांगतो की महास्फोटपूर्वी काळ अस्तित्वात नव्हता आणि त्यामुळे विश्वाच्या प्रारंभाची एक संकल्पना निरर्थक आहे. विश्वात वेळेची किंवा जागेची कोणतेही प्रारंभिक मर्यादा नाही.
स्टीफन हॉकिंग कोस्मोस जवळील टॉप डाउन सिद्धांत 2006 – Stephen Hawking Top down theory near Cosmos 2006
थॉमस हट्रोग यांच्यासमवेत त्यांनी 2006 मध्ये टॉप डाउन कॉस्मोलॉजी हा सिद्धांत मांडला ज्यामध्ये असे म्हटले आहे की विश्वाची एक अन्य पारंपरिक अवस्था नाही परंतु अनेक संभाव्य पारंपरिक स्थितीचे अतिप्रवाह आता आहेत. विश्वात गुरुत्वाकर्षणा सारखे शक्ती आहे त्यामुळे तो नवनवीन सृष्टी निर्माण करू शकतो त्यासाठी त्याला देवा सारख्या कोणत्याही शक्तीची मदतीची गरज नाही असे हॉकिंग सांगतात.
स्टीफन हॉकिंग यांचे पुस्तक – Stephen Hawking Book
स्टीफन हॉकिंग यांनी आपल्या आयुष्यामध्ये खूप सारी पुस्तके लिहिलेले आहेत त्यामध्ये काही पुस्तके ज्यांनी खूपच गोंधळ उडवला आणि विश्वाची निर्मिती कशी झाली याबद्दल माहिती दिलेली आहे.
ब्लॅक होल म्हणजेच कृष्णविवराची निर्मिती कशी झाली यावर स्टीफन हॉकिंग यांनी पुस्तक लिहिले होते या पुस्तकांमध्ये लिहिले होते की आपल्या विश्वाची उत्पत्ती कशाप्रकारे झाली आहे आणि या पुस्तकांमध्ये त्यांनी देवाचा अस्तित्व नाकारलेला आहे म्हणजेच देवाने पृथ्वीला बनवले आहे किंवा विश्वाची रचना केलेली आहे याचे अस्तित्व स्टीफन हॉकिंग यांनी नाकारले आहे.
‘अ ब्रीफ हिस्ट्री ऑफ टाइम’ या पुस्तकाने धार्मिक असलेल्या लोकांच्या भावनेला दुखावले होते त्यामुळे या पुस्तकावर निर्बंध घातले होते या पुस्तकांमध्ये देवाच्या अस्तित्वाला नाकारण्यात आले होते त्यामुळे या पुस्तकांमुळे खूपच गोंधळ उडाला होता.
- ‘अ ब्रिफ हिस्ट्री ऑफ टाईम’ स्टीफन हॉकिंग यांनी लिहिलेले पहिले पुस्तक हे पुस्तक बिग बँग आणि ब्लॅक होल या विषयावर आधारित होते आणि 1988 मध्ये प्रकाशित झाले होते. हे पुस्तक चाळीस भाषांमध्ये उपलब्ध आहेत.
- ‘द युनिव्हर्स इन अ नटशेल’ हे पुस्तक 2001 मध्ये प्रकाशित झाले आणि हॉकिंग यांनी लिहिलेल्या पुस्तकाला 2002 मध्ये अव्हेंटीस प्राईज ऑफ सायन्स बुक्स मिळाले.
- “द ग्रँड डिझाईन”- हे 2010 मध्ये प्रकाशित झाले असून या पुस्तकात अवकाशाशी संबंधित माहितीही देण्यात आली आहे. हे एक अतिशय यशस्वी पुस्तक ठरले.
- ‘ब्लॅक होल आणि बेबी युनिव्हर्स’ – हे 1993 मध्ये बाहेर आले आणि हे पुस्तक ब्लॅक होलशी संबंधित हॉकिंग यांनी लिहिलेल्या निबंध आणि व्याख्यानांचा संदर्भ आहे.
- 2011 मध्ये हॉकिंग यांनी मुलांसाठी “जॉर्ज अँड द बिग बँग” लिहिले.
स्टीफन हॉकिंग पुरस्कार – Stephen Hawking Awards
- स्टीफन हॉकिंग यांना 1966 मध्ये ॲडम्स पुरस्कार देण्यात आला त्यानंतर त्यांना 1975 मध्ये एडिंग्टन पदक आणि 1976 मध्ये मॅक्सवेल पदक या पारितोषिकाने सन्मानित करण्यात आले.
- हॉकिंग यांना 1976 मध्ये हेनेमन पुरस्कार मिळालेला हा पुरस्कार मिळाल्यानंतर त्यांना 1978 मध्ये अल्बर्ट आईन्स्टाईन पदक मिळाले.
- 1985 मध्ये आरएस सुवर्णपदक आणि 1987 मध्ये भौतिक विज्ञान संस्थेचे डिराक पदवी त्यांना देण्यात आली.
- 1999 मध्ये त्यांना रॉयल सोसायटी ऑफ आर्टने सन्मानित केले होते.
स्टीफन हॉकिंग यांचे विचार – Stephen Hawking Quotes
“स्टीफन हॉकिंग नेहमी म्हणत होते की माझ्या आजारपणामुळे मी मोठा शास्त्रज्ञ झालो माझ्या अपंगत्वामुळे मला विश्वावर केलेल्या संशोधनाचा विचार करण्याचे काम मिळाले.”
Stephen Hawking
“माझ्या अभ्यासाने हे सिद्ध केले की जगात कोणीही अपंग नाही.”
Stephen Hawking
“मी मेंदूला एक संगणक समजतो त्याचे वेगवेगळे भाग निकामी झाल्यामुळे काम करणे थांबतो.”
Stephen Hawking
“ताऱ्यांकडे पहा, पायाखाली नाही. आपण जे पहात आहात त्याचा अर्थ समजून घेण्याचा प्रयत्न करा आणि विश्वाचे अस्तित्व टिकवून ठेवणारे काय आहे याबद्दल आश्चर्यचकित करा. उत्सुक व्हा.”
“आयुष्य कितीही कठीण वाटत असलं तरी, तुम्ही काहीतरी करू शकता आणि यशस्वी होऊ शकता.”
“मी असे लोक पाहिले आहेत जे म्हणतात की सर्वकाही पूर्वनिर्धारित आहे आणि आम्ही ते बदलण्यासाठी काहीही करू शकत नाही, ते रस्ता ओलांडण्यापूर्वी ते पाहतात.”
“शहाणपण म्हणजे बदलाशी जुळवून घेण्याची क्षमता.”
“विज्ञान केवळ तर्कशास्त्राचे अनुयायी नाही तर प्रणय आणि उत्कटतेचे देखील आहे.”
“जर तुम्ही नेहमी रागावत असाल किंवा तक्रार करत असाल तर लोकांकडे तुमच्यासाठी वेळ नसेल.”
“भूतकाळ हा भविष्यासारखाच अनिश्चित आहे आणि तो केवळ शक्यतांच्या स्पेक्ट्रमच्या रूपात अस्तित्वात आहे.”
स्टीफन हॉकिंग चित्रपट – Stephen Hawking Movie (The Theory of Everything)
वर्ष 2014 मध्ये स्टीफन हॉकिंग यांच्या जीवनावर आधारित चित्रपट ‘द थेरी ऑफ एवरीथिंग’ नावाचा चित्रपट प्रदर्शित झाला होता. या चित्रपटांमध्ये त्यांच्या आयुष्यातील संघर्ष दाखवण्यात आला होता आणि त्यांनी आपली स्वप्ने कशाप्रकारे पूर्ण केली याबद्दल डिटेल्समध्ये या चित्रपटांमध्ये दाखवण्यात आलेले आहे. या चित्रपटाचे दिग्दर्शन प्रसिद्ध हॉलीवुड दिग्दर्शक जेम्स मार्शल यांनी केले आहे.
स्टीफन हॉकिंग पर्सनल लाईफ – Stephen Hawking Personal Life
स्टीफन हॉकिंग यांच्या पर्सनल लाईफ विषयी बोलायचे झाले तर स्टीफन यांनी 1965 मध्ये जेन वाइल्डशी लग्न केले. जेन आणि हॉकिंग यांना तीन मुले आहेत त्यांची नावे रॉबर्ट, ल्युसी आणि टिमोथी अशी आहेत. 1995 मध्ये हॉकिंग ने मेसनशी दुसरे लग्न केले.
स्टीफन हॉकिंग यांचा मृत्यू – Stephen Hawking Death
स्टीफन हॉकिंग यांचा 14 मार्च 2018 रोजी वयाच्या 76 व्या वर्षी निधन झाले.
स्टीफन हॉकिंग यांनी लिहिलेल्या पहिल्या पुस्तकाचे नाव काय?
‘अ ब्रीफ हिस्ट्री ऑफ टाइम’ स्टीफन हॉकिंग यांनी लिहिलेले पहिले पुस्तक होते.
स्टीफन हॉकिंगचे लग्न झाले होते का?
स्टीफन हॉकिंग ने आपल्या आयुष्यात दोन लग्न केले होते.
स्टीफन हॉकिंग यांना नोबेल पारितोषिक मिळाले का?
नाही
Final Word:-
Stephen Hawking Information in Marathi हा आर्टिकल तुम्हाला कसा वाटला आम्हाला कमेंट करून नक्की सांगा आवडल्यास आपल्या फ्रेंड आणि फॅमिली मध्ये शेअर करायला विसरू नका.
